سایت سیر و سیاحت

مقبره ي مولانا که در حال حاضر به عنوان سمبل شهر قونيه از آن ياد مي شود، در واقع محل سکونت پدر و خانواده ي مولوي به هنگام اقامت ايشان در قونيه بوده است. پدر مولانا پس از مرگ در همين خانه به خاک سپرده شد و مجالس سماع مولانا نيز در همين خانه برگزار مي شده است. قونيه شهري است مذهبي که در مرکز کشور ترکيه و در شمال استان آنتاليا و جنوب آنکارا واقع شده است. استان قونيه از لحاظ مساحت بزرگترين استان ترکيه به شمار مي رود. جمعيت شهر قونيه بيش از يک ميليون نفر است. در قرن 13 ميلادي، قونيه پايتخت علاءالدين کيقباد پادشاه سلجوقيان روم بود و اين شهر به برکت حضور پدر مولانا ( سلطان العلماء بهاء ولد ) به يکي از مراکز تدريس علوم ديني تبديل شد. بعد از فوت پدر، مولانا به وعظ و تدريس علوم ديني در مساجد و مدارس قونيه ادامه داد. ديدار شمس تبريزي مولانا را شوريده حال نمود و در وصل و هجران او ديوان کبير را سرود. پس از ناپديد شدن شمس تبريزي، بنا به درخواست حسام الدين چلبي، مولانا مثنوي معنوي را به نظم درآورد. مولانا که از 14 سالگي به همراه پدر در قونيه سکني گزيده بود در 17 دسامبر 1273 ميلادي مصادف با 27 جمادي الاول سال 672 هجري قمري در سن 59 سالگي در قونيه وفات يافت. مقبره ي مولانا همه ساله زيارتگاه عاشقان طريقت مي باشد و اين شهر را همچنان زنده نگاه داشته است، به گونه اي که روزي پنج بار صداي اذان از گوشه و کنار و از مساجد متعدد، زيبا و قديمي آن شنيده مي شود.

مقبره ي مولانا که در حال حاضر به عنوان سمبل شهر قونيه از آن ياد مي شود، در واقع محل سکونت پدر و خانواده ي مولوي به هنگام اقامت ايشان در قونيه بوده است. پدر مولانا پس از مرگ در همين خانه به خاک سپرده شد و مجالس سماع مولانا نيز در همين خانه برگزار مي شده است. مولانا نيز پس از مرگ در همين مکان دفن شد. همچنين بهاءالدين، پسر مولانا، بعضي از اقوام و ياران و مريدان وي از جمله صلاح الدين زرکوب و حسام الدين چلبي نيز در اين مکان آرميده اند. هر ساله دوستداران مولانا در 17 دسامبر مصادف با سالگرد وفات مولانا که شب اُروس (Arus) ناميده مي شود از اطراف و اکناف ترکيه و جهان بر مرقد او حاضر مي شوند تا شاهد مراسم ويژه ي بزرگداشت مولانا باشند.     مقبره ي مولانا داراي گنبد بزرگ سبز رنگ 16 وجهي است که مخروطي در بالاي آن قرار دارد. اين گنبد در سال 1397 ميلادي توسط کارابان اوغلو ساخته شده و بر بالاي آن با هنر کاشي کاري آية الکرسي نقش بسته است. در بالاي در ورودي مقبره، اين بيت شعر به زبان فارسي نوشته شده است: کعبة العشاق باشد اين مقام هر که ناقص آمد اينجا شد تمام زماني که وارد اين فضاي روحاني مي شوي، درصف عاشقان مولانا، قدم به قدم با نواي ني و بوي عود، آهسته آهسته حرکت مي کني و در جلوي مزار ياران و مريدان مولانا اداي احترام مي نمايي. سپس به مقبره ي مولانا، پسرش بهاء الدين و پدرش سلطان العلماء مي رسي. بعد افراد ديگري از خاندان و ياران وي را پشت سر مي گذاري. در روي هر سنگ قبر کلاه و دستاري که در گذشته مورد استفاده قرار مي گرفته به رسم يادبود و احترام قرار دارد. قبرهايي که فاقد کلاه مخصوص مي باشند متعلق به بانوان است. پس از عبور از کنار قبرها مي توانيد از موزه بازديدکنيد. در اين موزه آثار به جا مانده از گذشتگان از جمله البسه، کلاه، تسبيح، جانماز، قرآن هاي دست نويس و کتب نفيس ديگر، ديوان حافظ و ساير اشياء قديمي به نمايش گذاشته شده اند. پس از بازديد از موزه، نهايتاً مي تواني اين فضاي معنوي را پشت سر بگذاريد. اي برادر تو همه انديشه اي مابقي خود استخوان و ريشه اي   رقص سماع سماع که در لغت به معني شنيدن، شنوايي و هر آنچه به آن مربوط مي شود است. در فرهنگ دراويش و صوفيان به معناي جدا شدن از خويش و فنا شدن در ذات اقدس الهي است. دراويش معتقدند سماع در عارف حالتي را ايجاد مي نمايد که به آن وجد ( vajd ) مي گويند. مراسم وجد و سماع عموماً در مکاني به شکل دايره انجام مي پذيرد. دايره نمادي است از زمان که آغاز و انجامي براي آن متصور نيست. شايد هم بي ارتباط با چرخش سيارات به دور خورشيد نباشد. دايره در فرهنگ دراويش نماد ابديت است. ني و دف مهمترين ابزار موسيقي دراويش است. نواي موسيقايي ني، نواي شکايت به پيشگاه الهي است و درويش از خدا مي خواهد که او را به اصل خويش بازگرداند. در مراسم سماع علاوه بر ني و دف از ساز هاي رباب، تنبور، تار و کمانچه نيز بهره مي گيرند. مولوي اعتقاد داشت آنچه را که به صورت عادي نمي توان توصيف کرد، مي توان در غالب شعر، موسيقي و رقص بيان نمود و آنچه امروز مريدان او انجام مي دهند برگرفته از اعتقادات او و تقليدي است از آنچه او و اطرافيانش در قرن هفتم هجري مي انديشيده اند. مراسم سماع در تمام ايام سال در قونيه برگزار مي شود. در ايام بزرگداشت مولانا که مصادف با سالگرد وفات وي برگزار مي شود مراسم نمادين رقص سماع در سالني که به همين منظور در قونيه ساخته شده است در چندين شب متوالي برقرار مي گردد. در اين مراسم ابتدا اشعاري از مثنوي به زبان ترکي خوانده مي شود. سپس موسيقي با اجراي تک خواني به زبان ترکي اجرا مي شود. آنگاه دراويش با لباس هاي بلند سفيد و دامن چين دار و کلاه هاي بلند نمدي، يکي پس از ديگري به دنبال مولا يا مراد خود ظاهر شده و پس از اداي احترام، شروع به چرخيدن مي کنند. حرکات موزون مشخصه ي اصلي سماع است. در ابتدا دست ها روي شانه قرار داشته، پس از چند چرخش، دست ها تدريجاً باز شده و در دو طرف قرار مي گيرد. دست راست بالا و دست چپ پايين تر قرار مي گيرد. دراويش در حين چرخش سر را به يک طرف خم مي کنند و گاهي چشم ها را مي بندند و به عالم خلسه فرو مي روند و اين چرخش مي تواند بسيار طولاني باشد ( گاهي تا ساعت ها به طول مي انجامد. ) سلام، يکي از اصول مراسم سماع است. دراويش در هنگام مراسم سماع به يکديگر و مراد خود سلام مي کنند. اين سلام بدون اداي کلام و با نگاه کردن به يکديگر صورت مي پذيرد. مراسم سماع مشتمل بر چهار سلام است. اين چهار سلام هر کدام معرف يک معني خاص است. سلام اول معرف شريعت است. سلام دوم طريقت، سلام سوم حقيقت و سلام چهارم معرفت را معني مي دهد. در سه سلام اول درويش به دور خود و کل مجموعه ي دايره اي که درويش در آن مي رقصد مي چرخد و در سلام آخر ( چهارم ) وي فقط به دور شيخ يا مراد مي چرخد. مراد با حرکت خود در بين دراويش، حرکات آنها و نحوه ي جاي گيري آنها را تنظيم مي کند. مسافر قونيه تپه ي علاءالدين در قسمت مرکزي شهر قونيه قرار دارد که در بالاي آن پارک زيبايي بنا شده است و چشم انداز خوبي دارد. خياباني که در روبروي تپه واقع شده به مقبره ي مولانا ختم مي شود. در دو طرف همين خيابان مراکز متعدد براي خريد وجود دارد. پياده روها وسيع و تميز هستند. در کوچه ي پشت مقبره مولانا مي توان انواع سوغاتي هاي تزئيني از قبيل قاب عکس، مجسمه هاي کوچک، کريستال هاي چرخان با تصاويري از مولانا، مقبره يادراويش چرخان را تهيه کرد. قيمت آن ها از 6 تا 20 لير متغير است. قيمت ها تقريباً ثابت است و با چانه زدن، زياد تغيير نمي کند. مردم عادي به زبان ترکي صحبت مي کنند و انگليسي نمي دانند ولي در مراکز توريستي، هتل ها و باجه هاي پليس مي توان با زبان انگليسي ارتباط برقرار کرد. قونيه شهري است که مردمان آن به ديدن گردشگر خارجي عادت دارند و با گردشگران خيلي خوب همکاري مي کنند. اگر از عابري نشاني بپرسيد، حتي اگر زبان انگليسي نداند، با اشاره شما را به بهترين نحو راهنمايي مي کند. پوشش زنان آزاد است. خانم ها با حجاب کامل يا روسري هاي رنگي و لباس گشاد و بلند را بسيار زياد مي توان ديد. وسايل حمل و نقل عمومي در محدوده مرکزي شهر به راحتي مسافرين را جابجا مي کنند. تاکسي، ميني بوس، اتوبوس و تراموا در اکثر محدوده هاي مرکزي شهر وجود دارد. کرايه ي هر نفر براي تراموا يک و نيم لير است و تاکسي به نسبت گران تر است و با تاکسي متر محاسبه مي شود. به عنوان مثال در محدوده هاي نزديک و مرکزي شهر حدود 7 لير و کرايه ي مناطق دورتر حدود 20 – 15 لير مي شود. تراموا تا ساعت 12 شب کار مي کند و حتي در ساعات ديروقت شب نيز شما در شهر احساس ناامني نمي کنيد. در ساعات شلوغ عصر و غروب ، ترامواي شهري مملو از جمعيت مي شود و جاي نشستن نيست. مردان و جوانان جاي خود را به زنان و افراد مسن مي دهند تا بنشينند. در انتهاي خياباني که به مقبره ي مولانا مي رسد، مغازه هايي با انواع خوراکي جات و شيريني هاي مخصوص شبيه آب نبات سفيد رنگ يا انواع پارچه هاي منقوش جهت سجاده و جانماز و همچنين انواع قاب عکس جلب توجه مي کند. قونيه شهري دانشگاهي است و دانشجويان زيادي از داخل و خارج کشور در آن به تحصيل مشغولند. تکدي گري در سطح شهر ديده نمي شود. زماني که اذان ظهر گفته مي شود سيل مردم معمولي و ترک زبان را مي بينيد که به مسجد رفته و نماز مي گزارند. غذاهاي ترکي شباهت زيادي با غذاهاي ايراني دارد. برنج، به اين صورت که ما درست مي کنيم ديده نمي شود. ترک ها از بلغور جو همراه پياز داغ غذايي شبيه کته استانبولي ما مي پزند. انواع خوراک ها و خورش ها با گوشت، سبزيجات، سيب زميني، هويج و بادمجان را مي توان در سفره ي آنها ديد. انواع سالاد، سالاد الويه، غذايي با نخود سبز، گوشت کوبيده و نيز انواع کوفته که بعضاً تند هستند و انواع سوپ هاي خوشمزه را درست مي کنند. کباب ترکي که براي همه آشناست و نيز انواع دسر و شيريني جات شبيه باقلوا، شير برنج و شله زرد و پودينگ ها را مي توان ديد و نوش جان کرد. ساير نقاط ديدني شهر قونيه مسجد علاء الدين کيقباد: که به اين مسجد، مسجد چهار پادشاه نيز مي گويند. اين مسجد در نزديکي تپه ي علاءالدين قرار دارد و منبر چوبي و منبت کاري شده اش بسيار زيباست و از آثار هنري دوره ي سلجوقيان محسوب مي شود. اين مسجد در واقع محل وعظ و خطابه ي پدر مولانا و بعد از آن، خود مولانا بوده است. تربت شمس: در واقع مسجد کوچکي است که به يادبود شمس تبريزي و پس از ناپديد شدن نهايي وي ساخته شده است. روايتي است که در زير مسجد چاهي قرار دارد که گمان مي رفته شمس را به قتل رسانده و در آن چاه انداخته باشند. فضاي داخلي تربت شمس نسبتاً کوچک است و ديوار و سقف گنبدي آن با آيات قرآن و نقوش زيبا تزيين شده است. بعضي اشعار فارسي نيز در گوشه و کنار آن ديده مي شود. مرام (Meram) : در واقع منطقه ي ييلاقي در حاشيه ي شهر قونيه است که محل زندگي تابستاني مولانا و مريدانش بوده و اشعار مثنوي در آنجا سروده شده است. مجالس وجد و سماع نيز در همين محل اجرا مي شده است. خانه اي متوسط که نسبتاً ساده تزيين شده و در کنار آن مسجد کوچکي بنا شده است. ايوان خانه مشرف به رودخانه و مناطق سرسبز و خوش منظره مي باشد. اين خانه ي ييلاقي به همراه باغچه سرا ( مقبره ي کنوني ) از طرف سلطان علاء الدين جهت سکونت به پدر مولانا هديه شده است. براي رفتن به منطقه ي مرام بايد از تاکسي استفاده کرد. در اين منطقه مقبره ي طاووس بابا و چند تن ديگر از مريدان مولانا نيز وجود دارد. مقبره ي طاووس بابا: طاووس بابا حکيم هندي بوده است که به اثرات دارويي نمک و بعضي گياهان اعتقاد داشته و براي ديدن مولانا از هند به قونيه آمده است. طاووس بابا در قونيه ساکن شده و به جمع سالکان طريقت مي پيوندد و در همان جا دار فاني را وداع مي گويد. در کنار پنجره ي مقبره مقاديري نمک گذاشته شده است و گردشگران از آن مي چشند. مقبره ي آتش باز ولي: مدفن آشپز و خدمتکار وفادار مولانا است و در نزديکي مرام قرار دارد. در مورد آتش باز نيز داستان هايي بر سر زبان هاست که صحت آن مي تواند مورد ترديد باشد. هرچه که هست نام آتش باز کنايه به همين داستان هاست. اگر به قونيه سفر نموديد از بازديد مراسم رقص سماع و تور سياحتي کاپادوکيه غافل نشويد.